Sản xuất hàng hóa là gì? Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hóa

Sản xuất hàng hóa là gì? Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hóa được xem là hoàn toàn khác với mô hình sản xuất tự cung tự cấp xưa nay, đấy cũng là những ưu điểm khiến sản xuất hàng hóa trở nên phổ biến và trở thành ngành công nghiệp chính hiện nay.

1. Sản xuất hàng hóa là gì?

Sản xuất hàng hóa là một khái niệm được sử dụng trong kinh tế chính trị Marx-Lenin dùng để chỉ về kiểu tổ chức kinh tế. Trong đó sản phẩm được sản xuất ra không phải là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người trực tiếp sản xuất ra nó mà là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác, thông qua việc trao đổi, mua bán. Hay nói một cách khác, sản xuất hàng hóa là kiểu tổ chức kinh tế mà sản phẩm sản xuất ra là để bán.

2. Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa

Dưới đây là hai điều kiện đã thúc đẩy sự ra đời của sản xuất hàng hóa:

• Phân công lao động xã hội:

Đây là sự chuyên môn hóa sản xuất, phân chia lao động xã hội thành các ngành nghề và các lĩnh vực sản xuất khác nhau. Đây được xem là tiền đề của sản xuất hàng hóa, nếu phân công lao động xã hội càng phát triển thì việc sản xuất và trao đổi hàng hóa sẽ càng đa dạng và rộng mở hơn. Sự phân công lao động xã hội khiến việc trao đổi sản phẩm trở thành tất yếu. Khi có phân công lao động xã hội, mỗi người chỉ sản xuất một hoặc chỉ một vài thứ sản phẩm nhất định. Tuy nhiên nhu cầu cuộc sống khiến việc sản xuất phải đa dạng hơn, đòi hỏi hơn do đó họ cần đến sản phẩm của nhau nên họ sẽ trao đổi với nhau. Phân công lao động xã hội, chuyên môn hóa sản xuất đồng thời làm năng suất lao động tăng lên, thúc đẩy sự trao đổi sản phẩm.

• Sự tách biệt kinh tế:

Sự tách biệt kinh tế giữa những người sản xuất tức là những người sản xuất trở thành những chủ thể có sự độc lập nhất định với nhau. Do đó sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của các chủ thể kinh tế, nếu muốn tiêu dùng sản phẩm lao động này buộc phải trao đổi và mua bán. Trong chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất thì tự liệu sản xuất thuộc sở hữu của mỗi cá nhận và kết quả là sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của họ. Cụ thể sản xuất hàng hóa ra đời trong chế độ chiếm hữu nô lệ. Từ hai điều kiện trên có thể thấy phân công lao động xã hội làm cho những người sản xuất phụ thuộc vào nhau, sự tách biệt tương đối về kinh tế giữa những người sản xuất lại chia rẽ họ, làm cho họ độc lập lẫn nhau tạo thành một mâu thuẫn. Mâu thuẫn này được giải quyết thông qua trao đổi, mua bán sản phẩm của nhau, trở thành điều kiện cần và đủ của sản xuất hàng hóa.

3. Đặc trưng của sản xuất hàng hóa

Sản xuất hàng hóa gồm có những đặc trưng cơ bản sau đây:

• Sản xuất hàng hóa là sản xuất để trao đổi và mua bán, đây là kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm được sản xuất ra để bán chứ không phải để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người trực tiếp sản xuất ra. Đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác thông qua việc trao đổi và mua bán.
• Lao động của người sản xuất hàng hóa vừa mang tính tư nhân vừa mang tính xã hội. Sở dĩ mang tính chất này là vì sản phẩm làm ra để đáp ứng nhu cầu của người khác trong xã hội. Nhưng với sự tách biệt tương đối về kinh tế thì lao động của người sản xuất hàng hóa vẫn mang tính chất tư nhân vì việc sản xuất cái gì, như thế nào là công việc riêng, mang tính độc lập.
• Mục đích của sản xuất hàng hóa là giá trị, là lợi nhuận chứ không phải giá trị sử dụng.

4. Ưu thế sản xuất hàng hóa

Để nhìn rõ hon ưu thế của sản xuất hàng hóa, ta sẽ so sánh chúng với sản xuất tự cung tự cấp để nhìn ra điểm vượt trội. Sản xuất hàng hóa ra đời dựa trên sự phân công lao động xã hội và chuyên môn hóa sản xuất

• Khai thác các lợi thế về tự nhiên, xa hội, kỹ thuật của từng đơn vị sản xuất, từng cá nhân,…
• Thúc đẩy sự phát triển của các ngành, các vùng,…
• Phá vỡ tính tự cung tự cấp của mỗi ngành, mỗi địa phương, làm tăng năng suất lao động đáp ứng được đầy đủ cho các nhu cầu xã hội.
• Khai thác được lợi thế của các quốc gia với nhau.

Quy mô sản xuất không bị giới hạn bởi nhu cầu và nguồn lực mang tính khép kín của mỗi cá nhân:

• Mở rộng quy mô dựa trên nhu cầu và nguồn lực của xã hội.
• Tạo điều kiện cho các thành tựu khoa học – kỹ thuật được ứng dụng vào sản xuất.
• Thúc đẩy sự phát triển.

Sự tác động của quy luật vốn có của sản xuất và trao đổi hàng hóa là quy luật giá trị, cung – cầu, cạnh tranh buộc người sản xuất phải năng động, nhạy bén,…

• Nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế
• Giảm chi phí sản xuất, đáp ứng nhu cầu và thị hiếu người tiêu dùng.

Sự phát triển của sản xuất, mở rộng và giao lưu kinh tế giữa các cá nhân, các vùng kinh tế, các lãnh thổ,… nâng cao đời sống vật chất, văn hóa lẫn tinh thần. >>> Xem thêm: Quan hệ sản xuất là gì?